Sismoj, iliaj specoj kaj kiel ili okazas

Sismoj, iliaj specoj kaj kiel ili okazas

Tertremoj estas kaŭzitaj de movo de tektonaj platoj.Ĉi tiuj platoj estas sekcioj de la terkrusto, kiuj moviĝas.Kiam la randoj de la platoj frotas unu kontraŭ la alia, energio liberiĝas en formo de sismaj ondoj. Sismoj povas okazi ie ajn sur la Tero, sed ili estas pli oftaj en certaj lokoj kie tektona agado estas forta. En ĉi tiu artikolo, ni lernos pri la specoj de sismoj kaj iliaj kaŭzoj.

Kiuj estas la tipoj de tertremoj?

Estas kvar ĉefaj specoj de sismoj kaj la jenajn ni lernos pri ili:

1- Tektonaj tertremoj

Tektonaj sismoj okazas kiam grandaj platoj de la terkrusto subite moviĝas, igante energion esti liberigita en la formo de sismaj ondoj. Ili kutime kaŭzas sismojn, kaj estas konsideritaj la plej potencaj kaj danĝeraj specoj de sismoj en la mondo kaj la plej malutilaj, kaj ili povas esti sentitaj sur grandaj areoj.

2- Vulkanaj tertremoj

Vulkanaj sismoj estas tremoj kiuj okazas kiam fandita roko kaj gasoj moviĝas subtere. Ĉi tiuj tertremoj povas esti kaŭzitaj de vulkana erupcio, aŭ ili povas esti antaŭulo de ĝi. Ĝia intenseco povas varii de apenaŭ perceptebla ĝis ekstreme forta. Sismoj asociitaj kun vulkanoj ofte kaŭzas severan difekton en proksimaj strukturoj kaj foje povas ekigi terglitojn aŭ kotfluojn.

3- Eksploda tertremo

Sisma eksplodo estas evento en kiu la tera surfaco vibras kaj tremas kaj rezultas el nukleaj eksplodoj, t.e. de homoj kiam oni faras nukleajn provojn.

4- La kolapso-sismo

Tertremo estas geologia fenomeno en kiu amaso da roko, tero aŭ derompaĵoj moviĝas rapide laŭ la deklivo de monto aŭ monteto pro gravito. Ĉi tio povas okazi pro pluvegoj, sisma aktiveco aŭ eĉ homa aktiveco. Ĝi povas esti tre danĝera kaj kaŭzi damaĝon al posedaĵoj kaj vivoj.

Kio estas la efikoj de tertremoj?

Tertremoj kaŭzas multajn materiajn damaĝojn kaj homajn perdojn kaj lasas multajn efikojn, pri kiuj ni lernos dum la jenaj:

● Ĝi povas kaŭzi amasan detruon en tre mallonga tempodaŭro, inkluzive de detruado de konstruaĵoj kaj infrastrukturoj.

● Ĝi povas kaŭzi ruinigajn cunamojn, terglitojn kaj lavangojn, kiuj povas kaŭzi pli da damaĝoj kaj perdoj.

● Ĝi povas krei grandegajn fendojn en la grundo, kio povas esti danĝera por homoj loĝantaj proksime.

● Krom la fizika damaĝo kaŭzita de tertremoj, ekzistas ankaŭ alta probablo de interrompo de servoj kiel elektro, akvoprovizado kaj komunikaj retoj.

● Tertremoj povas kaŭzi psikologian traŭmaton al tiuj trafitaj de timo kaj ĝiaj ruinigaj efikoj.

Kio estas la kaŭzoj de tertremoj?

Sismoj povas okazi ie ajn en la mondo, sed ili plej verŝajne okazas laŭ randoj de tektonaj platoj. Sismoj estas naturaj katastrofoj kiuj okazas pro pluraj kialoj, pri kiuj ni lernos jene:

● tektonaj platoj: Plattektoniko estas unu el la ĉefaj kaŭzoj de tertremoj. Ĝi okazas kiam du platoj de la terkrusto kolizias aŭ malproksimiĝas unu de la alia, kaŭzante frotadon kiu povas kaŭzi sisman agadon.

● Vulkana agado: Sismoj ankaŭ povas esti kaŭzitaj de vulkanaj erupcioj kiam grandaj kvantoj de energio estas liberigitaj kaj fandita roko faras sian vojon tra la terkrusto kaj el vulkanoj, kreante sismajn ondojn.

● Terglitoj kaj Lavangoj:Terglitoj povas ekigi sismojn kiam grandaj areoj de tero subite glitas malsupren pro abundo da akvo aŭ malstabileco en la grundo. Tertremoj ankaŭ estas kaŭzitaj de lavangoj kiuj povas krei sismajn ondojn.

● homaj agadoj: Homaj agadoj kiel ekzemple minado, digokonstruado, kaj nafto- kaj gasesplorado povas kaŭzi sismojn en kelkaj lokoj.

Kiel estas registritaj tertremoj?

Sismoj estas registritaj per sismometroj, kiuj mezuras grundan moviĝon kaŭzitan de sismaj ondoj. Sismografoj detektas vibradojn en la grundo kaj registras ilin kiel datenoj kiuj povas esti uzitaj por analizi la magnitudon kaj epicentron de sismo.

Kiel sciencistoj mezuras tertreman magnitudon?

Sciencistoj mezuras la magnitudon de tertremo uzante la Richter-skalon. La Richter-skalo estas logaritma skalo kiu mezuras la energion liberigitan de sismo ĉe sia fonto. Ĝi estas bazita sur registradoj de grunda movado prenitaj de sismografoj. Sciencistoj uzas ĉi tiujn datumojn por kalkuli la grandecon de la tertremo.

Horoskopaj prognozoj de Maguy Farah por la jaro 2023