Ua haʻalele ʻo Pele, ka mea kilokilo i ke ao nei i ka makahiki kanawalukūmālua, me ka waiho ʻana i kahi moʻolelo moʻolelo o kahi moʻolelo i kuhikuhi no kēlā me kēia moeʻuhane o ka hoʻokūkū.
Ma kahi i loaʻa ai ka pahuhopu o ka hope i ka helu o nā pahu hopu, ʻoiai ua kiʻi ʻo ia i nā pahuhopu 1281 i nā pāʻani 1363 i komo ai ʻo ia i ka wā o kāna ʻoihana pôpeku, he 21 mau makahiki, me 77 mau pahuhopu i 92 mau pāʻani honua me Koho ʻia Palakila.
ʻO Pele ka poʻokela poʻokela o Brazil i nā manawa a pau a ʻo ia kekahi o nā mea pāʻani ʻehā wale nō i kiʻi i nā pahu hopu i nā hoʻokūkū ʻehā ʻokoʻa World Cup.
Ua lilo ʻo Pele i hōkū honua, i kona wā he 17 makahiki, i kona kōkua ʻana iā Brazil e lanakila i ka World Cup ma 1958 ma Sweden. Ua hāpai hou ʻo ia i ka World Cup me kona ʻāina i ka makahiki 1962 a me 1970
Ua ʻōlelo ʻo Bobby Charlton, "ua hana ʻia ka pôpeku nona". ʻOiaʻiʻo, manaʻo ka hapa nui o nā mea hoʻopuka iā ia ʻo ke ʻano maikaʻi loa o "The Beautiful Game".
Hoʻohui ʻia ko Pele akamai a me ka wikiwiki me ka pololei make i mua o ka pahu hopu.
Ua ʻōlelo ʻo Bobby Charlton, "ua hana ʻia ka pôpeku nona". ʻOiaʻiʻo, manaʻo ka hapa nui o nā mea haʻi ʻōlelo ʻo ia ke ʻano maikaʻi loa o ka "pāʻani nani"
Hoʻi hou i Brazil, ua kōkua ʻo Pele iā Santos e lanakila i ka liona ma 1958, a ua hoʻopau i ke kau ma ke ʻano he poʻokela kiʻekiʻe o ka liona.
Ua lilo kona kime i ke poʻo inoa i ka makahiki 1959, akā na nā pahuhopu a Pele i ke kau e hiki mai ana (33 mau pahuhopu) hoʻihoʻi iā lākou i luna.
I ka makahiki 1962, ua lanakila kaulana ma luna o ka poʻokela ʻEulopa Benfica.
ʻO ka hat-trick Pele ma Lisbon i alakaʻi i ka nalowale o ka hui Pukiki, a loaʻa iā ia ka mahalo o ka mea kiaʻi ʻo Costa Pereira.
Ua ʻōlelo ʻo Pereira: "Ua hele au i ka pāʻani me ka manaʻo e hoʻōki i kahi kanaka maikaʻi, akā ua hele lōʻihi wau i kaʻu mau manaʻo, no ka mea, ʻaʻole kēia i hānau ʻia ma ka honua like me mākou."
Kāohi hoʻoili
Ua hōʻeha ʻia i ka 1962 World Cup, i ka wā i hōʻeha ʻia ai ʻo Pele i ka hoʻokūkū mua, kahi hōʻeha i pale iā ia mai ka pāʻani ʻana no ke koena o ka hoʻokūkū.
ʻAʻole ia i hoʻōki i ka holo ʻana o nā hui waiwai, me Manchester United a me Real Madrid, e hoʻāʻo nei e kau inoa i ke kanaka i hōʻike ʻia ʻo ia ka poʻe pôpeku nui loa o ka honua.
I ka kali ʻana i ka manaʻo o ka neʻe ʻana o kā lākou hōkū i waho, ua haʻi ke aupuni Brazil he "waiwai aupuni" e pale ai i kona hoʻoili ʻana.
ʻO ka 1966 World Cup he mea hōʻeha nui ia no Pele a me Brazil. Ua lilo ʻo Pele i pahuhopu a ua hana hewa nui ʻia iā ia (Foules), ʻoi aku hoʻi i nā pāʻani ma waena o Pokukala a me Bulgaria.
ʻAʻole i holomua ʻo Brazil ma mua o ka puni mua, a ʻo ka ʻeha ʻana o Pele mai ka hoʻopaʻapaʻa ʻana, ʻaʻole hiki iā ia ke pāʻani i kona maikaʻi loa.
I ka home, ua emi iho ʻo Santos, a ua hoʻomaka ʻo Pele e hāʻawi liʻiliʻi i kāna hui.
I ka makahiki 1969, ua kiʻi ʻo Pele i kāna pahuhopu ʻoihana kaukani. Ua hōʻino ʻia kekahi poʻe pā, no ka mea he hoʻopaʻi ia ma mua o kekahi o kāna mau pahuhopu.
Ua kokoke ʻo ia i ka makahiki 1970, a ua hōʻole ʻo ia e hoʻokō i ka pāʻani no Brazil ma ka XNUMX World Cup ma Mexico.
Pono ʻo ia e noiʻi ʻia e ke aupuni diktator koa o kona ʻāina, ka mea i manaʻo he loaʻa iā ia ke aloha ʻēheu hema.
I ka hopena, ua kiʻi ʻo ia i nā pahuhopu 4 i ka mea e lilo i kona hiʻohiʻona hope loa o ka World Cup, ma ke ʻano he hui ʻo Brazil i manaʻo ʻia ʻo ka mea nui loa i ka mōʻaukala.
ʻO kāna manawa koʻikoʻi loa i hele mai i ka hui hui me ʻEnelani. ʻIke ʻia kona poʻo no ka ʻupena i ka wā i hana ai ʻo Gordon Banks i ka 'Save of the Century', ʻo ka mea kiaʻi o ʻEnelani e hoʻohuli ana i ka pōleʻa mai ka ʻupena.
ʻOiai naʻe, ʻo ka lanakila ʻana o Brazil ma 4-1 ma luna o Italia i ka hopena hope loa i hoʻopaʻa iā lākou i ka Jules Rimet Trophy no ka wā mau loa i lanakila ai lākou i ʻekolu manawa, me ka helu ʻana o Pele.
ʻO kāna pāʻani hope loa no Brazil i hele mai ma Iulai 18, 1971 e kūʻē iā Yugoslavia ma Rio, a ua haʻalele ʻo ia mai ka pôpeku kalapu Brazil i 1974.
ʻElua makahiki ma hope mai ua kau inoa ʻo ia i kahi ʻaelike me New York Cosmos, a ʻo kona inoa wale nō i hoʻokiʻekiʻe nui i ka pā o ka pôpeku ma ʻAmelika Hui Pū ʻIa.
Mahope haʻuki
I ka makahiki 1977, ua kū ʻo kāna hui kahiko ʻo Santos i ka New York Cosmos i kahi pāʻani i kūʻai ʻia i ka manawa o kona hoʻomaha ʻana, a ua pāʻani ʻo ia i kahi ʻoihana me kēlā me kēia ʻaoʻao.
ʻO ia kekahi o nā mea pāʻani uku kiʻekiʻe loa ma ka honua, ua hoʻomau ʻo Pele i ka mīkini hana kālā i kona wā hoʻomaha.
ʻElima mau makahiki ma hope mai, ua hoʻohanohano ʻia ʻo ia ma kahi hanana ma Buckingham Palace.
Ua hana nui ʻo ia i ka hoʻāʻo ʻana e hoʻopau i ka palaho i ka pôpeku Brazilian, ʻoiai ua haʻalele ʻo ia i kāna kuleana ma UNESCO ma hope o ka hoʻopiʻi ʻia ʻana no nā hana kolohe, a ʻaʻohe loa he hōʻike o ia mea.
Ua male ʻo ia i ka mea mele ʻo Asurya Lemos Sykesas no ka lua o ka manawa, a he mau māhoe lāua, akā ua kaʻawale lāua.
I ka makahiki 2016, ua mare ʻo ia iā Marcia Sebele Aoki, he wahine kālepa Kepani-Palakila, āna i hālāwai mua ai ma 1980.
Ua ʻōlelo ʻia ua hānau ʻia kāna mau keiki ʻē aʻe ma muli o ka pili ʻana, akā ua hōʻole ka hōkū e hoʻomaopopo iā lākou, ʻo ia kekahi o nā mea laʻa i hele ma mua o kāna haʻuki e lilo i kiʻi kaulana ma ka honua holoʻokoʻa.
Ma hope o kona ola ʻana, ua paʻakikī ʻo ia e hoʻokō i nā hopena o ka ʻoki ʻoki ʻana, hoʻopaʻa iā ia iho i kahi noho huila a hiki ʻole ke hele.
Akā i kona wā mua, ua hoʻokipa ʻia kāna haʻuki i nā miliona. Ua loaʻa iā ia ka mahalo o kāna mau hoa hui a me kāna mau hoa paio.
Ua hōʻole ʻo Ferenc Puskas ka mea hoʻokūkū nui Hungarian e hoʻokaʻawale iā Pele ma ke ʻano he mea pāʻani wale nō. "ʻO Pele ma luna o kēlā," wahi āna.
Akā, ʻo Nelson Mandela ka mea i hōʻuluʻulu maikaʻi i ka mea i lilo ai ʻo Pele i hōkū.
Ua ʻōlelo ʻo Mandela e pili ana iā ia: "ʻO ka nānā ʻana iā ia e pāʻani ana ʻo ia ka ʻike ʻana i ka hauʻoli o kahi keiki i hui pū ʻia me ka lokomaikaʻi kupaianaha o ke kanaka.