အီရန်မှာ အကျင့်စာရိတ္တ ဆိုင်ရာ ရဲတွေက ဘယ်သူလဲ.. Mahsa Amini ကို သတ်တယ်လို့ စွပ်စွဲတဲ့ ရဲတွေက သူတို့ အလုပ်က ဘာလဲ။

Amini သည် ထိန်းသိမ်းခံရပြီးနောက် မကြာမီ သတိမေ့မြောသွားကာ ဆေးရုံတွင် သုံးရက်အကြာတွင် သေဆုံးသွားခဲ့သည်။

ရဲအရာရှိများက ကောလာဟလများကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ သူမကိုရိုက်ပါ။ သူ့ခေါင်းကို နံပါတ်တုတ်နဲ့ ရိုက်ပြီး ကားထဲက တစ်စီးနဲ့ ဝင်တိုက်တယ်။

“သူတို့က အကျင့်စာရိတ္တဆိုင်ရာ ရဲဌာနတွေမှာ အလုပ်လုပ်ရတဲ့ အကြောင်းရင်းက အမျိုးသမီးတွေကို အကာအကွယ်ပေးဖို့ဖြစ်ပြီး မှန်ကန်တဲ့အဝတ်အစားတွေ မဝတ်ရင် အမျိုးသားတွေကို နှောင့်ယှက်ပြီး စော်ကားတာဖြစ်နိုင်တာကြောင့်လို့ သူတို့က ပြောပါတယ်။

ခြောက်ယောက်၊ အမျိုးသား လေးယောက်နဲ့ အမျိုးသမီး နှစ်ယောက်ပါတဲ့ အဖွဲ့တွေနဲ့ အလုပ်လုပ်ခဲ့ပြီး ကားတွေနဲ့ လူစည်ကားတဲ့နေရာတွေမှာ အာရုံစိုက်ထားတယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။

“ထူးဆန်းတာက လူတွေကို လမ်းပြချင်ရင် လူများတဲ့ နေရာကို ဘာကြောင့် ရွေးရမှာလဲ၊ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ လူတွေကို ပိုဖမ်းဖို့ အလားအလာရှိလို့ပါ”

"ငါတို့ငါးဖမ်းသွားသလိုပဲ။" ၀တ်စားဆင်ယင်မှု ဖောက်ဖျက်သူ အရေအတွက် လုံလောက်သော အမည်များ မဖော်ပြပါက ၎င်း၏ တပ်မှူးက ၎င်းအား ကောင်းစွာ အလုပ်မလုပ်ကြောင်း ပြောကြားပြီး လူများ ဖမ်းဆီးခြင်းကို ဆန့်ကျင်သောအခါ အထူးခက်ခဲကြောင်း အဆိုပါ အရာရှိက ဆက်လက် ပြောကြားသည်။

"သူတို့က လှည့်ကင်းကားထဲကို အတင်းတွန်းပို့ဖို့ မျှော်လင့်နေတာ၊ အဲဒါလုပ်ရင်းနဲ့ ငါငိုဖို့ ဘယ်နှစ်ခါရှိပြီလဲ သိလား။"

“ကျွန်တော်က သူတို့ထဲက တစ်ယောက်မဟုတ်ကြောင်း လူတွေကို ပြောပြချင်ပါတယ်။ ကျွန်ုပ်တို့အများစုသည် ကျွန်ုပ်တို့၏မဖြစ်မနေစစ်မှုထမ်းရမည့် ပုံမှန်စစ်သားများဖြစ်သည်။ အရမ်းနာကျည်းသလို ခံစားရတယ်။"

တော်လှန်ရေးအပြီး အမိန့်

ဟီဂျပ် သို့မဟုတ် အခြားမဖြစ်မနေအဝတ်အစားများ မလျော်မကန်ဝတ်ဆင်ခြင်းအား အီရန်အာဏာပိုင်များ၏ တိုက်ဖျက်မှုသည် ၁၉၇၉ ခုနှစ် အစ္စလာမ္မစ်တော်လှန်ရေးအပြီး မကြာမီတွင် စတင်ခဲ့ပြီး အာဏာပိုင်များ၏ လှုပ်ရှားမှုအသစ်၏ ရည်မှန်းချက်မှာ အမျိုးသမီးများကို ရိုကျိုးစွာ ၀တ်စားဆင်ယင်စေရန်ဖြစ်ကြောင်း သူမ၏အဆိုအရ သိရသည်။

ထိုအချိန်က အမျိုးသမီးအများစုသည် သတိထားနေကြသော်လည်း စကတ်တိုနှင့် ဆံပင်ဗလာများသည် အနောက်တိုင်းအဝတ်အစားများ ဝတ်ဆင်လေ့ရှိသော ခေတ်မီအမျိုးသမီးများ၏ စံနမူနာဖြစ်သည့် Shah Mohammad Reza Pahlavi ကို ဖြုတ်ချခြင်းမခံရမီ တီဟီရန်မြို့လမ်းမများပေါ်တွင် ထူးထူးခြားခြား မြင်ကွင်းတစ်ခုမဟုတ်ပေ။

အစ္စလာမ့်သမ္မတနိုင်ငံ တည်ထောင်ပြီး လပိုင်းအတွင်း အစ္စလာမ့်အစိုးရသစ်သည် ရှားဘုရင်လက်အောက်ရှိ အမျိုးသမီးအခွင့်အရေး ကာကွယ်သည့် ဥပဒေများကို ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။

“ဒါဟာ နေ့ချင်းညချင်း ဖြစ်မလာပါဘူး၊ ဒါဟာ တဖြည်းဖြည်း ဖြစ်စဉ်ပါပဲ” ဟု ပထမဆုံး ဟီဂျပ်ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြပွဲအား စီစဉ်ရာတွင် ကူညီခဲ့သည့် ရှေ့နေနှင့် လူ့အခွင့်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ အသက် ၇၈ နှစ်အရွယ် Mehrangiz Kar က ပြောကြားခဲ့သည်။

တော်လှန်ရေးပြီးပြီးချင်းမှာပဲ အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးအချို့က လမ်းတွေပေါ်မှာ ဖြန့်ကျက်ပြီး လက်ဆောင်စက္ကူထုပ်တွေနဲ့ အမျိုးသမီးတွေကို ခေါင်းစွပ်ပုဝါတွေ အခမဲ့ ပေးဝေခဲ့ပါတယ်။

“တော်လှန်ရေးကို ထောက်ခံသူတော်တော်များများက အမျိုးသမီးတွေအပေါ် ဖုံးအုပ်ထားဖို့ အမိန့်တစ်ခုအနေနဲ့ ဒီစကားရပ်ကို လက်ခံရရှိခဲ့ပါတယ်” ဟု ဝါရှင်တန်ဒီစီတွင် ယခုနေထိုင်သူ Carr က ပြောကြားခဲ့သည်။ “တော်တော်များများက ဒီဟာက နေ့ချင်းညချင်း ဖြစ်မယ်လို့ ထင်နေကြတာ၊ ဒါကြောင့် အမျိုးသမီးတွေက ဆန့်ကျင်လာကြတယ်။”

ချက်ခြင်း တုံ့ပြန်မှု ရှိခဲ့သည်။ နောက်တစ်နေ့တွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးများနေ့တွင် အမျိုးသမီးများ အများစုဖြစ်သော လူပေါင်း တစ်သိန်းကျော်သည် တီဟီရန်၏ လမ်းမများပေါ်တွင် စုရုံးကာ အဆိုပါ အမိန့်ကို ကန့်ကွက်ခဲ့ကြသည်။

Ayatollah Khomeini ၏ အမိန့်ရှိသော်လည်း အမျိုးသမီးများအတွက် မည်သည့်အ၀တ်အစားသည် "သင့်လျော်သည်" ကို အာဏာပိုင်များက ဆုံးဖြတ်ရန် အချိန်အတော်ကြာခဲ့သည်။

“ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ညွှန်ကြားချက်တွေ မရှိတဲ့အတွက် ရုံးခန်းနံရံမှာ ချိတ်ဆွဲပြသထားတဲ့ ပိုစတာတွေ၊ နဖူးစည်းတွေ၊ မော်ဒယ်တွေကို ယူဆောင်လာပြီး အမျိုးသမီးတွေက ဟီဂျပ်ဝတ်တာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဒီညွှန်ကြားချက်တွေကို လိုက်နာရမယ်၊ မဟုတ်ရင် သူတို့ ဝင်နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူး” ဟု Carr က ရှင်းပြသည်။ .

1981 ခုနှစ်ရောက်မှ အမျိုးသမီးများနှင့် မိန်းကလေးများအားလုံးသည် “အစ္စလာမ့်အဝတ်အစား” ကို ဥပဒေအရ ကျိုးနွံစွာ ၀တ်ဆင်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ လက်တွေ့တွင်၊ ၎င်းသည် ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးကို ဖုံးအုပ်ထားသည့် အင်္ကျီတစ်ထည်၊ လက်မောင်းများကို ဖုံးအုပ်ထားသည့် အင်္ကျီတစ်ထည်နှင့် မကြာခဏဆိုသလို လိုက်ပါသွားသည်ကို ဆိုလိုသည်။

"ဒါပေမယ့် မသင်မနေရ ဟီဂျဘ်ဆန့်ကျင်ရေး တိုက်ပွဲဟာ တစ်ဦးချင်းအဆင့်မှာ ဆက်ရှိနေပါတယ်" ဟု Carr က ပြောကြားခဲ့သည်။ ခေါင်းစည်းပဝါဝတ်တာ ဒါမှမဟုတ် ဆံပင်မအုပ်ဖို့ တီထွင်ဖန်တီးမှုတွေ လုပ်ခဲ့တယ်။”

“အဖမ်းခံရတိုင်း သူတို့နဲ့ ရန်ဖြစ်မှာ”

၁၉၈၃ ခုနှစ်တွင် ပါလီမန်က ကြိမ်ဒဏ် ၇၄ ကြိမ်၊ လူမြင်ကွင်းတွင် ဆံပင်မဖုံးသူများကို ကြိမ်ဒဏ် ၇၄ ကြိမ် ချမှတ်ခဲ့ပြီး မကြာသေးမီက ထောင်ဒဏ် ၂ လအထိ ချမှတ်ခဲ့သည်။

သို့သော် အာဏာပိုင်များသည် ယခုကတည်းက ဤဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းရာတွင် အခက်အခဲများ ကြုံတွေ့ရပြီး အသက်အရွယ်မရွေး အမျိုးသမီးများသည် တင်းကျပ်သော ဒူးရှည်အင်္ကျီများနှင့် ရောင်စုံခေါင်းစည်းများကို ၀တ်ဆင်ခြင်းဖြင့် ကန့်သတ်ချက်များကို တွန်းလှန်ကာ အသက်အရွယ်မရွေး အမျိုးသမီးများကို မကြာခဏ မြင်တွေ့ရသည်။