Akazi amayenda makilomita zikwizikwi patsiku kuti ana awo asafe

Mwana, Fati Usman, wagona pa bedi lachipatala kumpoto chakum'mawa kwa Nigeria, popanda chizindikiro cha moyo.
Kamnyamata kali ndi vuto la kupuma ndipo akuwoneka wowonda kwambiri.
Kuchepa kwake kumasonyeza kuti ali ndi zaka ziwiri zokha, koma amayi ake amati ali ndi zaka zisanu.
Iye ndi m'modzi chabe mwa anthu mamiliyoni angapo omwe akukhudzidwa ndi vuto lalikulu lothandizira anthu chifukwa cha zigawenga zomwe zinayambitsidwa ndi gulu lachisilamu la Boko Haram kumpoto chakum'mawa kwa Nigeria, zomwe zasiya mabanja ambiri akusowa chakudya ndi chithandizo chamankhwala.

Ogwira ntchito zothandizira akuti kuchepa kwakukulu kwa thandizo la ndalama ndi chifukwa chachikulu chomwe anthu akuvutika ndi njala, chifukwa boma la Nigeria limadalira thandizo lochokera ku mabungwe othandiza komanso United Nations, yomwe ikuyang'ana zoyesayesa zake kwambiri pazovuta za ku Ukraine ndi kwina kulikonse.

Makampu a IDP ndi njira yomaliza kwa anthu mamiliyoni ambiri aku Nigeria omwe ali pachiwopsezo, koma ngakhale izi, Borno State, yomwe ili ndi misasa yomwe yakhudzidwa kwambiri, idaganiza zotseka misasa yonseyi chaka chatha, pofotokoza kuti ndi midzi komanso kulipira US $ 200 pabanja, kukakamiza mabanjawo kuchoka.
Pankhani ya chuma cha boma kumpoto chakum’maŵa mwachisawawa, vuto la kupereŵera kwa zakudya m’thupi ndi lachiŵiri pambuyo pa nkhondo za m’derali.

Ogwira ntchito zothandizira akuneneratu kuti ana pafupifupi 1.74 miliyoni osakwanitsa zaka zisanu akhoza kudwala matenda osowa zakudya m'thupi kumpoto chakum'mawa kwa Nigeria mu 2022, kuwonjezeka kwa 20 peresenti kusiyana ndi chaka chatha, ndipo ana 5 akhoza kufa m'miyezi iwiri yotsatira.
Mayi Othman ati mwana wawo adadwala chikuku, kenako amatsekula m’mimba.
“Ndinam’patsa mankhwala oti ndimupatse, koma matenda ake sanasinthe. Iye wakhala akudwala matenda otsegula m’mimba kwa masiku 37.
Thanzi lake litayamba kufooka, anamutengera kuchipatala ku Damaturu, mzinda waukulu m’chigawo cha Yobe kumpoto chakum’mawa kwa Nigeria.
“Ndinabwera naye kuno masiku aŵiri apitawo,” akutero.
Ana ake asanu anali atamwalira kale vutoli lisanachitike ndipo iye ndi mmodzi mwa anayi omwe adakali moyo.
Mayi wazaka 34 watopa komanso wokhumudwa. Anathawa zigawenga za zigawenga za Boko Haram m'tauni yaing'ono ya Maino ku Yobe, ndipo adasamukira kumisasa ya anthu othawa kwawo zaka zisanu zapitazo.
“Sitinathe ngakhale kutenga katundu wathu, ngakhale chakudya,” iye akutero.

Achitetezo adalephera kuthetsa zigawenga za Boko Haram
Kuperewera kwa zakudya m’thupi kwachulukirachulukira chifukwa cha miliri ya matenda monga kolera, ndipo ulimi walowa pansi chifukwa cha zigawenga.

Amuna a Mayi Othman ndi mlaliki koma samakhala ndi banja.
Iye amayesetsa kupeza zofunika pa moyo mwa kuthandiza anansi awo kusoka zovala zawo zitang’ambika kuti apeze chakudya. Koma anthu oyandikana nawo nyumba nawonso akhudzidwa ndi zigawengazo ndipo athawa m’nyumba zawo, ndipo moyo wawo umadalira kwambiri thandizo lochokera ku mabungwe othandiza komanso boma.
Inde, chifukwa cha zovuta za moyo ndi kuchuluka kwa anthu osowa chakudya, palibe chakudya chokwanira chothandizira ana, zomwe zimachititsa kuti ambiri adwale.
"Derali ndilofunika kwambiri, choncho milandu yambiri yomwe imabwera kuno ndi yaikulu," Dr Javit Odoko, wogwirizanitsa malowa, adauza BBC.
Mofanana ndi madokotala ambiri ndi othandizira anthu, Dr. Odoko amawopa ngozi ndipo amagwira ntchito usana ndi usiku, akuwona osachepera 40 ana omwe akudwala kwambiri mlungu uliwonse.
Malinga ndi iye, mabanja ena ayenda makilomita oposa 100 (62 miles) kuchokera kumadera akutali kumene chithandizo chamankhwala sichikupezeka. Ambiri a iwo anali kukhala m’misasa ya anthu othawa kwawo ku Maiduguri, likulu la boma la Borno, yomwe yatsekedwa ndipo tsopano akulephera kupeza chakudya chokwanira cha ana awo, chifukwa chalephera kulima chifukwa choopa kuti zigawenga za gululo zingawawukire mosalekeza. .
Iyi ndi nthawi yovuta kwambiri, chifukwa nyengo yokolola yafika pachimake, koma ndiyowonda kwambiri komanso yosowa, ndipo pali kuwonjezeka kwa chiwerengero cha ana omwe abweretsedwa kuyambira chiyambi cha chaka, chifukwa chake, malowa ndi ofanana. ena adzaza ndi odwala.
Dr. Odoku anandiuza kuti gulu lake linali litangomaliza kupereka chithandizo kwa mwana yemwe anathamangitsidwa maola angapo m'mbuyomo.
Iye anati: “Mwanayo anakomoka chifukwa chodwala matenda otsegula m’mimba kwa masiku angapo, choncho tinachita kumukoka.
"Tili ndi milandu yambiri ya hypoglycemia, kugwedezeka ndi zina zotere pamalo ano," adapitilizabe.
Malowa ndi amodzi mwa malo ochepa azachipatala omwe BBC idakwanitsa kufikira m'malo ena ovuta kufika kumpoto chakum'mawa, komwe ogwira ntchito yothandiza akuvutika kupulumutsa miyoyo ya ana mazanamazana.

Ogwira ntchito yopereka chithandizo akuwopa kuti ana zikwizikwi adzafa ndi matenda
Pachipatala china ku Bama mall m'boma la Borno, ogwira ntchito yazaumoyo akuthamangiranso kuti apeze kuchuluka kwa milandu ya ana omwe ali ndi vuto lopereŵera m'thupi.
Amayi ndi ana 100 omwe adabedwa amasulidwa ku Nigeria
Ukwati “wachifumu” ku Nigeria
Fatima Bokar wazaka 25 akuti anataya ana atatu chifukwa cha kusowa kwa zakudya m’thupi ndipo anayenda mtunda wa makilomita 30 kukanyamula ana ake awiri otsalawo kupita nawo kumsasawo.
Kupatula ana anga awiri, Fatima, pali odwala 22 m'chipinda chokhala ndi mabedi 16 pachipatala ku Bama.
Mwana wake wamkazi wazaka zinayi, atagona chammbali ndi kutupa masaya, akulira mosalekeza pamene amayi ake akutembenukira kukasamalira mwana wake wina wowonda wa chaka chimodzi.
Pa bedi loyang’anizana nalo pali mwana wina akulira pamene amayi ake akuyesa kumutembenuza kuti agone chagada, thupi lake lalikulu mpaka m’khosi ngati kuti lapsa.
Izi ndi zotsatira za zomwe madokotala amatcha digiri yachitatu edema, matenda a khungu omwe amapezeka pamene kutupa kwakukulu m'thupi. Pamene kutupa kumayamba kuchepa, ming'alu imawonekera pakhungu, ikuwoneka ngati yoyaka.
Ichi ndi chimodzi mwa zotsatira za kusowa kwa zakudya m'thupi, akutero Dr. Ibrahim Mohamed, yemwe amayang'anira malowa.
"Tikuwona kuchuluka kwa ana osowa zakudya m'thupi tsiku lililonse ... ndipo ambiri a iwo amakhala mumsasa wa Bama," adatero.
Popanda kukwera msanga kwa chakudya, wogwira ntchito wothandizira John Mukesa akuti, ana ambiri adzafa kapena kulemala.
Kuyambira pomwe adatenga ulamuliro mchaka cha 2015, boma la Purezidenti Muhammadu Buhari lalonjeza mobwerezabwereza kuti lithana ndi vuto lachitetezo ndi chithandizo cha anthu mdzikolo, koma lalephera kwambiri kukwaniritsa malonjezowo.
Komabe, ikuyesera kuteteza fano lake, ponena kuti yapindula kwambiri polimbana ndi zigawenga zachisilamu, ndipo imati kudzipereka mwaufulu kwa zikwi za zigawenga kumpoto chakum'mawa ndi mbali ya kupambana kumeneku.
Koma madera omwe awonongeka m'derali sakukhutira ndi kupambana komwe boma likukambirana.
Mayi Othman ati akuwopa kuti zoyipa zikubwera.
“Kuchokera pamene mudzi wathu unaukiridwa, takhala tikuona masoka ambiri. Ana athu akufa ndi matenda ndipo izi zitha kupitilirabe kwa nthawi yayitali pokhapokha ngati patakhala njira yayikulu yopulumutsira miyoyo yathu.