Waa maxay xidhiidhka fitamiin D-yarida iyo niyad-jabka?

Waa maxay xidhiidhka fitamiin D-yarida iyo niyad-jabka?

Cilmi-baadhisyo soo ifbaxaya ayaa tilmaamaya xidhiidhka ka dhexeeya fitamiin D-ga iyo niyad-jabka, waxa muddo dheer la ogaa in fitamiin D-gu uu muhiim u yahay ilaalinta lafaha adag iyo xoojinta hab-dhiska difaaca, balse cilmi-baadhis cusub ayaa lagu eegay in uu jiro xidhiidh ka dhexeeya fitamiin D-ga iyo niyad-jabka. Natiijooyinka cilmi-baaristu waa isku dhafan yihiin, waxaa jira caddayn isa soo taraya oo muujinaya xidhiidhka ka dhexeeya heerarka hooseeya ee fiitamiin D ee wareega iyo niyad-jabka, sida uu qabo Live Science.

Niyad-jabka wuxuu saameyn karaa dhinacyada nolol maalmeedka, laga bilaabo isdhexgalka bulshada ilaa hurdada. In kasta oo ay jiraan habab si fiican loo aasaasay oo lagu daweeyo niyad-jabka, doorka suurtagalka ah ee fitamiin D ayaa soo jiidanaya dareenka. Dib-u-eegis lagu sameeyay cilmi-baadhistii u dambaysay, warbixin uu daabacay Live Science waxa ay ku siinaysaa xog dhammaystiran oo ku saabsan doorka fitamiin D-ga, calaamadaha yaraanta iyo niyad-jabka, iyo tillaabooyin wax ku ool ah oo lagu helo fitamiin D ku filan, oo ay ku jiraan fitamiin D-ga ugu fiican. Isla markaana, warbixintu waxay xustay in loo baahan yahay in lala tashado dhakhtar takhasus leh haddii uu qofku la kulmo dhibaatooyin nafsi ah iyo ka hor inta aan isbeddel muuqda lagu samayn cuntada.

Vitamin D

Marka hore, fitamiin D-gu wuxuu ka shaqeeyaa jirka marka fallaadhaha ultraviolet ee qorraxdu ay ku dhacaan maqaarka, taasoo kicinaysa soo saarista fitamiin D. Tani waa sababta loogu yeero "fitamiinka qorraxda." Kahor inta aanu jidhku isticmaalin waa in la shaqaysiiyo fitamiin D-ga, beerku waxa uu u badalaa calcidiol, kaas oo isna noqda calcitriol ee kelyaha.

Faytamiin D wuxuu nidaamiyaa qadarka kaalshiyamka ee dhiigga, "wuxuu siinaya xoog lafaha, ilkaha, iyo unugyada isagoo nuugaya kalsiyum iyo fosfooraska jirka," ayay tiri cuntoyaqaanka diiwaangashan iyo afhayeenka Akademiyada Nafaqada iyo Nafaqada Sue Ellen Anderson-Heinz. Waxa ay sidoo kale door ka ciyaartaa habka difaaca jirka, iyada oo cilmi baaris ay muujisay in heerarka fitamiin D-ga hooseeya ay la xiriiraan caabuqyada kordhay iyo cudurrada difaaca jirka."

Xiriirka ka dhexeeya fitamiin D iyo niyad-jabka

Natiijooyinka cilmi-baarista ayaa kiciyay xiisaha xiriirka ka dhexeeya fitamiin D iyo niyad-jabka. "Daraasadyadii dhawaa waxay muujinayaan in heerarka hooseeya ee fitamiin D-gu inta badan lagu arko kuwa laga helo niyad-jabka bukaan-socodka, [oo soo jeedinaya] xiriir aan leexleexad lahayn," ayuu yiri Dr. Anderson-Heinz.

Mid ka mid ah dib-u-eegis cilmiyeed, oo lagu daabacay wargeyska British Journal of Psychiatry, ayaa baadhay xogta in ka badan 30000 oo kaqeybgalayaal ah waxayna ogaadeen in dadka qaba niyad-jabka ay u muuqdaan inay leeyihiin heerar hoose oo fitamiin D ah. Dabeecadda xiriirka ka dhexeeya fitamiin D iyo niyad-jabka si buuxda looma fahmin, laakiin Waxaa jira dhowr sharraxaad.

Hal aragti oo suurtagal ah ayaa ah in yaraanta fitamiin D ay keento niyad-jabka. Hadday sidaas tahay, kaabayaasha waxay u badan tahay inay kaa caawiyaan yaraynta calaamadaha. Laakiin daraasaduhu waxay muujinayaan natiijooyin isku dhafan. Dib-u-eegis kale oo cilmiyeed, oo lagu daabacay joornaalka CNS Drugs, ayaa lagu ogaaday in dheellitirka fitamiin D-ga uu nafisiyay calaamadaha dadka qaba niyad-jabka, saameyntuna waxay aad ugu caddahay dadka qaba xanuunka weyn ee niyad-jabka. Laakiin natiijadii daraasad kale, oo lagu daabacay Qoraallada Cilmi-baarista BMC, ayaa muujisay in fitamiin D-ga uusan sameynin farqi weyn marka loo eego placebo, halka dib-u-eegis kale oo cilmi-baaris ah ay soo jeedisay in xiriirku u shaqeyn karo jihada ka soo horjeeda, maadaama dadka niyad-jabka ah ay u badan tahay inay ku dhacaan. Waxay la ildaran yihiin niyad-jabka.

Waxaa jira aragtiyo kale oo ku saabsan xiriirka ka dhexeeya fitamiin D iyo niyad-jabka. Mid ka mid ah dib u eegis, oo lagu daabacay Jariidada Hindiya ee Cilmi-nafsiga, ayaa xusaysa in ay jiraan soo-qabayaal badan oo fitamiin D ah oo ku yaal gobollada maskaxda kuwaas oo door ka ciyaara niyadda, oo ay ku jiraan kiliyaha prefrontal iyo cingulate. Faytamiin D sidoo kale wuxuu nidaamiyaa dhidibka hypothalamic-pituitary-adrenal, saameynaya niyadda.

Isla dib u eegis ayaa tilmaamaysa mala-awaal kale oo la xiriiri kara habka difaaca jirka. Niyad-jabka ayaa lala xiriiriyaa heerar sare oo barar dabadheeraad ah, kaas oo dhaca marka jawaabta difaacu ay kiciso si aan loo baahnayn. Dhanka kale, fitamiin D-ga waxaa loo yaqaanaa inuu taageero difaaca wuxuuna leeyahay saameyn liddi ku ah bararka.

Calaamadaha fitamiin D-yarida iyo niyad-jabka

Baadhitaano saynis ah iyo dib u eegis ayaa tilmaamaya in ay isku xidhan yihiin calaamadaha fitamiin D-yarida sida soo socota:

Machadka Qaranka ee Caafimaadka Dhimirka ee Maraykanka ayaa soo koobaya calaamadaha niyad-jabka sida soo socota:

• Niyad murugo leh ama walaac joogto ah
• Dareen rajo la'aan
• Tamar la'aan iyo daal
• Xanuuno ama xanuun aan sabab jireed oo muuqda lahayn oo aan laga nasan daawaynta
• Luminta xiisaha ama raaxaysiga hiwaayadaha iyo hawlaha
• Fikradaha ku saabsan dhimashada ama is-dilka

Sida laga soo xigtay Dr. Anderson-Hines, MD, oo ka qalin jabiyay Jaamacadda Florida oo shahaadada mastarka ka qaatay Jaamacadda Andrews, calaamadaha hore ee fitamiin D-yarida waa:

• Daal
• foosha
Daciifnimada murqaha

Warbixin ka soo baxday Kiliniga Cleveland ayaa xustay in isbeddelka niyadda, oo ay ku jiraan calaamadaha niyad-jabka, ay noqon karaan calaamad muujinaysa yaraanta fitamiin D.
Waqti ka dib, saameynta lafaha iyo ilkaha waxay u horseedi kartaa rickets ee carruurta iyo lafaha jilicsan ama osteomalacia ee dadka waaweyn, markaa u tag xirfadle caafimaad haddii qofku ka walaacsan yahay mid ka mid ah calaamadahan.

Ilaha fitamiin D

Machadyada caafimaadka qaranka ee Maraykanka ayaa xusay in cuntooyinka hodanka ku ah fitamiin D ay yihiin kuwo gabaabsi ah “Waxay ku xidhan tahay inta aad cunayso, cuntooyinka ay ka midka yihiin casiirka liinta, caanaha dhirta ku salaysan ee lagu xoojiyay fitamiin D-ga, boqoshaada UV-la daweeyay, sardines, iyo jaallo. waxa laga yaabaa inay ku siiso fitamiin D kugu filan,” ayuu yidhi Dr. Anderson-Heinz. waad u baahan tahay.” Soo-gaadhista joogtada ah ee qorraxda waxay sidoo kale muhiim u tahay hagaajinta heerka fitamiin D. Kuwa leh melanin badan [maqaarka madow] waxay u baahan yihiin inay ku jiraan qorraxda muddo dheer sababtoo ah way adag tahay in fallaadhaha ay galaan maqaarka. "

Waxa ay khubaradu ku taliyeen in muraayadaha cadceedda laga ilaaliyo kansarka maqaarka marka ay muddo dheer bannaanka joogaan, taas oo keeni karta in ay adkaato in laga helo fitamiin D ku filan iftiinka qorraxda, gaar ahaan xilliga jiilaalka.

Dhibaatada ka dhalata yaraanta fitamiin D-ga ayaa ku sii kordheysa kooxaha qaarkood heer aad u sarreeya, oo ay ku jiraan dadka maqaarka madow, waayeelka, iyo dadka leh qorraxda xaddidan.

Baadhitaan dhiig ayaa la samayn karaa si loo eego heerka fitamiin D-gaaga ka dibna xirfadle caafimaad ayaa kugula talin kara habka ugu wanaagsan ee ficilka.