Cayilku wuxuu keenaa indho la'aan iyo khataro badan, ka digtoonow

Daraasad caafimaad oo dhawaan lagu sameeyay dalka Britain ayaa lagu sheegay in buurnida xad dhaafka ah ay keeni karto dhibaatooyin halis ah oo dhanka maskaxda ah, dhibaatooyinkaas oo laga yaabo in qofka iska leh uu la kulmo madax xanuun dabadheeraad ah ama isha oo daciif ah, mararka qaarna ay dhamaato aragga.

Sida laga soo xigtay cilmi-baadhis ay sameeyeen saynisyahano u dhashay dalka Ingiriiska oo ka socday jaamacadda Swansea, natiijada ka soo baxdayna uu daabacay wargeyska “Daily Mail” ee ka soo baxa dalka Ingiriiska, ayaa lagu sheegay in miisaanka xad-dhaafka ah uu la xidhiidho cillad maskaxeed ama ay kordhiso fursadaha caabuqa, taasina ay keento dhibaatooyin kale oo caafimaad sida madax xanuun dabadheeraad ah iyo aragga oo lumo.

Cilmi-baarayaasha Wales waxay falanqeeyeen 1765 xaaladood oo ah dhiig-karka intracranial idiopathic (IIH), xaalad leh calaamado u eg buro oo dhacda marka cadaadiska dareeraha maskaxda ku wareegsan uu kor u kaco.

Cilmi-baarayaashu waxay soo gabagabeeyeen in uu jiro xiriir ka dhexeeya buurnaanta iyo dhacdooyinka xanuunka maskaxda.

Daaweynta caadiga ah ee xaaladdan waxaa ka mid ah barnaamijka miisaanka luminta, dumarka da'da dhalmada ayaa loo tixgeliyaa inay yihiin kuwa ugu nugul xaaladda, sida ay sheegeen cilmi-baarayaasha.

Kooxda cilmi-baarista ayaa sheegay in cudurka IIH uu kordhay lix laab intii u dhaxeysay 2003-2017, iyadoo tirada dadka la nool xanuunka ay kordheen 12 qof oo ka mid ah 100 qofba 76 qof.

Daraasaddan cusub oo lagu eegay 35 milyan oo bukaan oo ku nool Wales, Britain, muddo 15 sano ah, ayaa lagu ogaaday 1765 xaaladood oo dhiig-karka intracranial idiopathic, 85 boqolkiiba ay yihiin haween, ayay cilmi-baarayaashu sheegeen.

Kooxdu waxay heshay xidhiidh xooggan oo u dhexeeya tusmooyinka cufka jirka ee sare, ama "index mass index," iyo khatarta ah in uu cudurka ku dhaco.

Dumarka lagu aqoonsaday daraasaddan, 180 waxay lahaayeen BMI sare marka la barbar dhigo 13 kaliya halkaas oo haweenku ay "ku habboon" BMI.

Ragga, waxaa jiray 21 xaaladood oo ah kuwa leh BMI sare marka la barbar dhigo siddeed xaaladood oo kuwa leh BMI ku habboon.

"Kororka weyn ee hypertension intracranial idiopathic ee aan ogaanay waxaa laga yaabaa inay sabab u tahay arrimo badan laakiin waxay u badan tahay inay sabab u tahay heerka buurnaanta sare," ayuu yiri qoraaga warqadda iyo khabiirka neerfaha Owen Pickrell oo ka tirsan Jaamacadda Swansea.

"Waxa ugu yaabka badan ee ku saabsan cilmi-baaristayada ayaa ah in haweenka la kulma faqriga ama caqabadaha kale ee dhaqaale-bulsheed ay sidoo kale yeelan karaan khatar dheeraad ah iyada oo aan loo eegin cayilka," ayuu raaciyay.

Qorayaasha daraasadda ayaa sheegay in loo baahan yahay cilmi-baaris dheeraad ah si loo go'aamiyo arrimaha dhaqan-dhaqaale sida cuntada, wasakhowga, sigaarka ama walbahaarka ayaa door ka qaadan kara kordhinta khatarta ah in haweeneydu ay ku dhacdo cilladda.