Lefu la Mahsa Amini ea lilemo li 22, ea ileng a isoa litlamong ke "mapolesa a boitšoaro bo botle" a Iran, le ile la baka boipelaetso bo halefileng, 'me basali ba ne ba chesa likobo tsa bona ho hanyetsa melao e thata ea moaparo ea Rephabliki ea Islamic le bahatelli ba eona.
Basebeletsi ba "Irshad" ba mapolesa ana, ba tsejoang e le "Gashti Irshad," ba filoe mosebetsi oa "ho netefatsa tlhompho ea boitšoaro ba Mamosleme le ho ts'oara basali ba nkoang ba apere liaparo tse "sa lokelang".
Tlas'a molao oa Iran, o ipapisitseng le tlhaloso ea naha ea Sharia, basali ba tlameha ho roala moriri oa bona ka lesela le ho apara liaparo tse telele tse hlephileng ho pata 'mele ea bona.
Ho thoe Amini o ne a sa ikoahela moriri ka botlalo ha mapolesa a mo tšoara Tehran ka la 13 Loetse.
Amini o ile a akheha ka mor'a hore a akhehe a le litlamong, 'me a hlokahala matsatsi a mararo hamorao sepetlele.
Mapolesa a latola menyenyetsi ea hore mapolesa a otla eena Otla hlooho ea hae ka molangoana 'me u mo thula ka e' ngoe ea likoloi tsa bona.
Puisanong e sa tloaelehang, setho sa sesole sena se buile le BBC ka boiphihlelo ba hae ba ho sebetsa sehlopheng sena ntle le ho senola hore na ke mang.
“Ba re joetse hore lebaka leo re sebetsang ka lona mapoleseng a boitšoaro bo botle ke ho sireletsa basali, hobane ha ba sa apare liaparo tse nepahetseng ba ka qholotsa banna le ho ba hlasela,” a rialo.
A re ba ile ba sebetsa ka lihlopha tsa banna ba tšeletseng, ba bane le basali ba babeli, ’me ba tsepamisitse maikutlo libakeng tse nang le makoloi le libaka tse nang le tšubuhlellano ea batho.
"Hoa makatsa, hobane haeba re batla ho tataisa batho feela, ke hobane'ng ha re ka khetha sebaka se tletseng batho, hoo re ka khonang ho tšoara batho ba bangata?"
"Ho tšoana le ha re il'o tšoasa litlhapi." Ofisiri eo o ile a phaella ka hore molaoli oa hae o tla mo bolella hore ha a sebetse hantle ha a sa tla ka mabitso a palo e lekaneng ea batho ba tlōlang molao oa moaparo, ’me o fumana ho le thata haholo ha batho ba hana ho tšoaroa.
Ba lebeletse hore re ba qobelle ho kena ka koloing ea paterola, na ua tseba hore na ke ne ke batla ke lla ka makhetlo a makae ha ke ntse ke etsa joalo?”
“Ke batla ho bolella batho hore ha ke e mong oa bona. Bongata ba rona re masole a kamehla a etsang mosebetsi oa rona oa sesole o tlamang. Ke utloa bohloko haholo.”
Taelo ya kamora phetohelo
Ntoa ea ba boholong Iran khahlanong le "hijab e mpe", ho apara ka tsela e sa lokelang ea hijab kapa liaparo tse ling tse tlamang, e qalile nakoana ka mor'a Phetohelo ea Boislamo ea 1979 'me sepheo sa letšolo la bolaoli bo bocha e ne e le ho etsa hore basali ba apare ka mokhoa o itekanetseng, ho ea ka eena.
Le hoja basali ba bangata ba ne ba ela hloko ka nako eo, liaparo tse khutšoanyane le moriri o se nang letho e ne e se ntho e sa tloaelehang literateng tsa Tehran pele ho lihuoa ha Shah Mohammad Reza Pahlavi, eo mosali oa hae Farah Pahlavi a neng a nkoa e le mohlala oa basali ba mehleng ea kajeno, ba atisang ho apara liaparo tsa Bophirimela.
Ka mor'a likhoeli tse seng kae ka mor'a ho thehoa ha Rephabliki ea Boislamo, 'muso o mocha oa Maislamo o ile oa qala ho hlakola melao e sireletsang litokelo tsa basali tse behiloeng tlas'a Shah.
"Ha ea ka ea etsahala ka bosiu bo le bong, e ne e le ts'ebetso ea butle-butle," ho bolela Mehrangiz Kar, 78, 'muelli oa molao le mohanyetsi oa litokelo tsa botho ea thusitseng ho hlophisa boipelaetso ba pele bo khahlanong le hijab.
O ile a phaella ka ho re, "Hang-hang ka mor'a phetohelo, banna le basali ba bang ba ile ba hasana literateng 'me ba qala ho fa basali lituku tse phuthetsoeng ka pampiri ea mpho mahala."
Carr, eo hona joale a lulang Washington, DC, o re: "Batšehetsi ba bangata ba phetohelo ena ba ile ba fumana polelo ena e le taelo ea ho koahela lesira ho basali. "Ba bangata ba ne ba nahana hore sena se tla etsahala ka bosiu bo le bong, kahoo basali ba ile ba qala ho hana."
Ho bile le karabelo hang-hang. Letsatsing le hlahlamang, Letsatsi la Machaba la Basali, batho ba fetang 100, haholo-holo basali, ba ile ba bokana literateng tsa Tehran ho hanyetsa taelo eo.
Ho sa tsotellehe taelo ea Ayatollah Khomeini, ho ile ha nka nako e telele hore ba boholong ba etse qeto ea hore na ke liaparo life tse "loketseng" bakeng sa basali.
"Ho ne ho se na litaelo tse hlakileng, kahoo ba ile ba tlisa li-poster, lifolakha le mehlala e neng e bontšitsoe le ho fanyehoa maboteng a ofisi, ba re basali ba lokela ho latela litaelo tsena mabapi le ho roala hijab, ho seng joalo ba ke ke ba khona ho kena," Carr o hlalositse. .
Ka 1981 basali le banana bohle ba ne ba laeloa hore ba apare liaparo tse itekanetseng tsa “Boislamo” ka molao. Ha e le hantle, sena se ne se bolela ho apara chador, seaparo se koahelang 'mele oohle, hangata se tsamaeang le sekoahelo le seaparo se koahelang matsoho.
"Empa ntoa khahlanong le hijab e tlamang e tsoetse pele ho motho ka mong," ho boletse Carr. Re ne re iqapetse ka ho roala setuku kapa ho se roale moriri oa rōna kamoo re neng re lokela ho etsa kateng.”
Nako le nako ha re tšoaroa, re ne re loana le bona.
Ka 1983, Paramente e ile ea etsa qeto ea ho fana ka kotlo ea ho shapuoa, lichapo tse 74, ho ba sa kang ba koahela moriri oa bona phatlalatsa, 'me haufinyane tjena, kahlolo ea chankana ea likhoeli tse peli e ekelitsoe.
Empa ba boholong ba bile le mathata a ho phethahatsa molao ona ho tloha ka nako eo, 'me basali ba lilemo tsohle ba atisa ho bonoa ba hanana le lithibelo, ka ho roala lijase tse fihlang mangoleng le lituku tse mebala-bala tse sutumelitsoeng morao ho senola moriri o mongata.