Černobil .. tragedija koju je napravio čovjek, ponavlja li se danas

Jedna od najgorih katastrofa koje je izazvao čovjek u svojoj povijesti, eksplozija u nuklearnoj elektrani Černobil na sjeveru Ukrajine, koja je nekadašnji prenaseljeni Pripjat pretvorila u grad duhova i postala poznata kao "grad duhova".

Černobilska elektrana, nazvana po Vladimiru Lenjinu u sovjetsko doba, prva je nuklearna elektrana ikada izgrađena na ukrajinskom tlu.

Izgradnja elektrane počela je 1970. godine, a sedam godina kasnije prvi reaktor je pušten u rad, a do 1983. četiri reaktora elektrane proizvodila su oko 10 posto električne energije u Ukrajini.

Dok je fabrika bila u izgradnji, prije katastrofe, prvi atomski grad radnika i njihovih porodica izgradila je sovjetska vlada.Pripjat, osnovan 4. februara 1970. kao zatvoreni nuklearni grad, bio je deveti u Sovjetskom Savezu.

Stanovništvo grada na dan katastrofe 26. aprila 1986. bilo je oko 50 hiljada ljudi, oni su specijalisti, radnici i njihove porodice koji rade u nuklearnoj elektrani, a danas Pripjat predstavlja sliku brutalnosti nuklearnog doba.

U noći 25. aprila 1986. godine grupa inženjera u elektrani, u reaktoru broj četiri, počela je da eksperimentiše sa novim uređajima i opremom, i niko nije očekivao da ova noć neće proći mirno.

Inženjeri su morali da smanje snagu nuklearnog reaktora, da bi obavili svoj posao, ali kao rezultat pogrešne računice, izlaz je smanjen na kritični nivo, što je rezultiralo gotovo potpunim gašenjem reaktora.

Odmah je donesena odluka o povećanju snage, pa je reaktor počeo naglo da se zagrijava, a nakon nekoliko sekundi došlo je do dvije velike eksplozije.

Eksplozije su djelimično uništile jezgro reaktora, što je izazvalo požar koji je trajao devet dana.

To je dovelo do oslobađanja radioaktivnih gasova i nuklearne prašine, u vazduh iznad reaktora, što je formiralo ogroman oblak na nebu koji je pucao prema Evropi.

Količina izbačenog visoko radioaktivnog materijala, oko 150 tona, podigla se u atmosferu, izlažući ljude zračenju 90 puta više nego što se dogodilo u atomskoj bombi u Hirošimi u Japanu.

26. aprila je bilo okrutno i užasno, a 27. počele su procedure evakuacije stanovništva koje su trajale tri sata, tokom kojih je 45 ljudi prebačeno u obližnja mesta, daleko od direktnog udara, a potom je 116 ljudi prisiljeno da napusti područje i okolna područja.

Oko 600 ljudi iz svih bivših sovjetskih republika pomoglo je u evakuaciji.

Neposredno nakon katastrofe umrla je 31 osoba, dok je najkoncentrovanije štetno zračenje zahvatilo oko 600 ljudi, a najveće doze zračenja primilo je oko hiljadu hitnih radnika tokom prvog dana katastrofe.

Ukupno je zračenju bilo izloženo oko 8.4 miliona građana Bjelorusije, Rusije i Ukrajine.

Prema podacima Ukrajinske černobilske federacije, oko 9000 ljudi je poginulo od posljedica kroničnih bolesti poput karcinoma, dok je 55 ljudi invalidno kao posljedica ove tragedije.

Ubrzo nakon eksplozije stvorena je zona isključenja u radijusu od 30 km (17 milja), a neposredno nakon katastrofe radnici su izgradili privremeni štit iznad uništenog reaktora, koji je nazvan Kovčeg.

Vremenom je ovaj sarkofag dotrajao, a 2010. godine počela je gradnja nove barijere, kako bi se spriječilo dalje curenje u reaktor koji ne radi.

Ali nedavno je rad na štitu obustavljen zbog krize u Ukrajini.

Dana 7. jula 1987., šest bivših službenika i tehničara nuklearne elektrane u Černobilu optuženo je za nemar i kršenje sigurnosnih propisa.

Trojica od njih: Viktor Brujehov - bivši direktor černobilske elektrane, Nikolaj Fomin - bivši glavni inženjer i Anatolij Djatlov - bivši zamjenik glavnog inženjera, osuđeni su na 10 godina zatvora.

Posljednji reaktor u Černobilu je trajno zatvoren dekretom ukrajinske vlade 2000. godine.

Očekuje se da će oštećena elektrana biti potpuno stavljena iz pogona do 2065. godine.

U decembru 2003. godine Generalna skupština Ujedinjenih naroda proglasila je 26. april Međunarodnim danom sjećanja na žrtve radioloških nesreća i katastrofa.